در طول تاریخ شهرهای متعددی وجود داشتهاند که از موقعیت استراتژیک و پر اهمیتی برخوردار بودهاند. شهر مکه به واسطه وجود خانه کعبه (قبلهگاه مسلمانان جهان)، مسجدالحرام و همچنین غار حرا به عنوان یکی از مهمترین و مقدسترین شهرهای شبه جزیره عربستان در میان امت اسلامی شناخته می شود. شهر مکه همانند تمام شهرهای جهان از جاذبههای مختلفی برخوردار بوده و میتواند از جنبههای مختلفی بررسی شود. در ادامه مطلب به معرفی کامل شهر مکه پرداخته میشود.
معرفی کلی شهر مکه
در معرفی کامل شهر مکه میتوان به صورت کلی به مشخصات اصلی آن اشاره کرد. این شهر در حجاز عربستان واقع شده است و در ۷۰ کیلومتری (۴۳ مایل) جده و در درهای باریک به ارتفاع ۲۷۷ متر (۹۰۹ فوت) بالاتر از سطح دریا قرار گرفته است. در سال ۲۰۱۲ این شهر بالغ بر ۲ میلیون نفر جمعیت داشت اما در ایام حج پذیرای بالغ بر ۳ میلیون نفر از مسلمانان سراسر جهان است. این شهر زادگاه حضرت محمد (ص) بوده و قرآن کریم نیز اولین بار در این شهر و در غار حرا بر پیامبر اسلام نازل شد. شهر مکه در طول تاریخ تغییرات بسیار زیادی داشته و امروزه سازههایی مانند ابراج البیت یا هتل برج ساعت رویال به عنوان یکی از بلندترین برج های جهان در این شهر بنا شدهاند. به صورت کلی هر سال بیشتر از ۱۵ میلیون مسلمان با خرید فیش حج وارد این شهر شده و از مکانهای مختلف آن دیدن میکنند. از جمله نامهای دیگر این شهر که در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است میتوان به «بکّه»، «امّ القری» و «بلدالحرام» اشاره کرد.
-
مساحت و جمعیت مکه
در اصل مکه مرکز استان مکه از کشور عربستان است و مساحت آن ۷۶۰ کیلومتر مربع است. محدوده کلان شهری این شهر نیز بیشتر از ۱۲۰۰ کیلومتر مربع است. ارتفاع این شهر بیشتر از ۲۷۵ متر بوده و همانطور که گفته شد میزان جمعیت ثابت آن بیشتر از ۲ میلیون نفر است. به دلیل اهمیت و قداست شهر مکه در میان امت اسلامی هیچ غیر مسلمانی اجازه ورود به آن را نداشته و به همین دلیل زبان اکثر مردم مکه عربی است.
-
جاذبههای مکه
شهر مکه در کنار جاذبههای توریستی متعددی که در سالهای اخیر مورد توجه قرارگرفتهاند از جاذبههای تاریخی و مذهبی متعددی برخوردار است. در حقیقت مسلمانان سراسر جهان با خرید فیش حج عمره و تمتع میتوانند از اماکن معروف و مشهور این شهر دیدن کنند. از جمله مهمترین جاذبههای مذهبی و تاریخی این شهر میتوان به موارد زیر اشاره داشت.
-
مسجدالحرام
این مسجد بزرگترین مسجد جهان اسلام بوده و ۹۰۰ هزار نفر ظرفیت دارد و حتی در زمان حج ۴ میلیون نفر گنجایش خواهد داشت. در این مسجد ۹ مناره وجود دارد که بلندی این منارهها به ۸۹ متر می رسد. مهمترین بخشهای این مسجد شامل حجر الاسود، حجر اسماعیل، مقام ابراهیم، چاه زمزم، صفا، مروه و… هستند که ارزش و قداست بالایی در میان مسلمانان دارند.
-
منا
منا در ۵ کیلومتری شرق مکه قرار داشته و تعدادی از اعمال حج مانند سنگ زدن به نشان شیطان و همچنین ذبح قربانی در آن اجرا میشود که بر اساس روایتهای اسلامی و اتفاقاتی است که برای حضرت ابراهیم و پسرش حضرت اسماعیل اتفاق افتاده است.
-
کوه النور
این کوه از مهمترین جاذبههای تاریخی و مذهبی مکه است که در ۳۰ کیلومتری آن واقع شده و علت اصلی اهمیت و شهرت آن وجود غار حرا است که محل نزول قرآن بر پیامبر اکرم (ص) و همچنین اعطا شدن رسالت به او است. دشت عرفات، کوه صفا و مروه، مسجد البیعه، ابراج البیت و … از دیگر مکانهای مذهبی و تاریخی مکه به شمار می روند که افراد زیادی سالانه از آنها دیدن دارند.
-
آبوهوای مکه
با توجه به آنکه شهر مکه در شبه جزیره عربستان واقع شده است میتوان به سادگی حدس زد که این شهر چه نوع آبوهوایی دارد. این شهر دارای آبوهوایی گرم و خشک است اما به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی دریای سرخ، آبوهوای کمی مرطوب تر از سایر شهرهای کشور عربستان سعودی دارد. به صورت کلی در تمام ایام سال آب و هوای این شهر ثابت بوده و تغییرات زیادی را تجربه نمیکند.
-
اقتصاد مکه
شاید اینگونه تصور شود که عمده اقتصاد کشور عربستان و خصوصاً شهر مکه مربوط به مناسک حج و اعمال آن باشد. البته این تصور برای سالهای دور میتوانست درست باشد اما در دهههای اخیر اقتصاد کلی عربستان تحولات چشمگیری داشته است و مکه نیز از این قاعده خارج نیست. در حال حاضر شهر مکه در کنار پذیرش زائران و حجاج از سراسر جهان در زمینههای مختلف تجاری نیز فعالیت گستردهای دارد و از اقتصاد پویا و فعالی برخوردار است. در اصل به واسطه آنکه سالانه بیش از ۱۵ میلیون نفر وارد این شهر میشوند زمینه مناسبی برای تجارت در آن فراهم شده است و مردم در حوزههای مختلف اقتصادی حضور پررنگی دارند.
-
سوغات مکه
هر کدام از شهرهای جهان میتوانند تداعی کننده سوغاتیهای مختلفی برای افراد باشند و شهر مکه نیز از این قاعده مستثنی نیست. ازآنجاییکه عمده شهرت این شهر به دلیل مسائل دینی است، سوغات آن نیز به حج و مناسک آن بیربط نخواهد بود. سجاده نماز، تسبیح، آب زمزم و قرآن اصلیترین سوغاتیهای این شهر هستند هرچند که میتوان از انواع لباسها، لوازم الکترونیکی، صنایعدستی و … نیز به عنوان سوغات آن یاد کرد. مسلمانان مختلف با خرید فیش حج تمتع و سفر به این شهر و در زمان بازگشت به کشورهای خود انواع مختلفی از این سوغاتیها را به همراه خود برای دوستان و آشنایان میبرند.
جمعبندی نهایی
شهر مکه که دارای نامهای دیگری همچون بکّه، امّ القری و بلدالحرام است از مهمترین شهرهای کشور عربستان است که قداست و اهمیت بالایی در میان مسلمانان جهان دارد. عمده شهرت و اهمیت این شهر به دلیل وجود کعبه، غار حرا و مسجدالحرام است. این شهر دارای ۲ میلیون نفر جمعیت بوده و سالانه میزبان بیشتر از ۱۵ میلیون نفر از مسلمانان سراسر جهان است.