مشهور ترین و مقدسترین مسجد در دین اسلام و در میان مسلمانان سراسر جهان مسجدالحرام است که در کشور عربستان و در شهر مکه واقع شده است. این مسجد در اصل همزمان با بنای کعبه توسط حضرت آدم (علیهالسلام) شکل گرفته و حدود آن در زمان حضرت ابراهیم (علیهالسلام) و در تجدید بنای کعبه مشخص شده است. این مسجد به عنوان بزرگترین مسجد جهان و هشتمین ساختمان بزرگ در جهان شناخته میشود و معروفترین و مهمترین مکانهای زیارتی پیروان اسلام است بهگونهای که هر فرد مسلمان در صورت داشتن توان جسمی و مالی موظف است حداقل یکبار در طول عمر خود آن را زیارت کند. در ادامه مطلب بررسی کامل مسجدالحرام و اسرار آن پرداخته میشود.
مسجدالحرام و موقعیت جغرافیایی آن
مسجدالحرام به عنوان بزرگترین مسجد جهان اسلام واقع در شهر مکه در صدر اسلام بسیار کوچک بود و بنا به دستور حضرت عمر بن خطاب (ع) خانههای متعددی در اطراف آن خریداری شده و به مساحت مسجد اضافه شده است و در نهایت دیواری به دور آن کشیده شد. بنا بر آموزه های اسلام هر انسان و هر موجود زندهای که وارد مسجدالحرام شود ایمن بوده و نباید به او آسیبی وارد شود. حضرت عثمان (ع) برای این مسجد رواق ساخت و قسمتهای از مسجد را سرپوشیده کرد اما در نهایت این مسجد توسط ولید به شکل زیبایی بازسازی شده و ناودان کعبه را با طلا ساخت و تا امروز این مسجد بارها گسترش یافته است.
این مسجد در میان کوههای ابوقبیس، اجیاد، هندی و عمر قرار گرفته است و حدود کنونی آن از شرق به کوه ابوقبیس، از غرب به کوه عمر و خیابان شبیکه، از شمال به خیابان شامیه و کوه هندی و از جنوب به خیابان اجیاد و مسفله محدود میشود.
حدود حرم این مسجد در نقاط مختلف متفاوت بوده و از تنعیم تا مسجدالحرام ۶۱۵۰ متر، از مسجد جعرانه تا مسجد ۱۸۰۰۰ متر، از مسیر طائف در نقطه هُدی تا مسجدالحرام ۱۵۵۰۰ متر، از مسیر لیث تا مسجد ۱۷۰۰۰ متر و از راه جده تا مسجدالحرام ۱۱۰۰۰ متر فاصله است.
دلیل نامگذاری خانه خدا به مسجدالحرام
خانه خدا از این نظر مسجدالحرام نامگذاری شده است چراکه خداوند منان کعبه و اطراف آن را حرم دانسته و یکی از مهمترین احکام این مسجد عدم دزدی و کشت و کشتار در حریم این آن است. بر اساس آموزه های اسلامی ارتکاب هر نوع جرم، قتل و کشتار هر جنبندهای در محدوده این مسجد حرام است و هر موجود زندهای در این مسجد ایمن خواهد بود. در تاریخ اسلام نیز افرادی که به کعبه و محدوده آن یورش بردهاند به عذاب سختی دچار شدهاند که معروف ترین آن اصحاب فیل به فرماندهی ابرهه بود که برای تخریب کعبه از یمن به سمت مکه حرکت کردند و خداوند با ابابیل آنها را نابود کرد. در مقاله دیگری تحت عنوان خرید فیش حج تمتع به بررسی کامل نحوه خرید فیش حج و قیمت آن پرداخته شده که میتواند اطلاعات دقیقی در اختیار خواننده قرار بدهد.
مهمترین قسمتهای مسجدالحرام
حدود مسجدالحرام در صدر اسلام بسیار کم بود و به تدریج افزایش یافت و امروزه از بخشهای متعددی تشکیل شده است. معماری ویژه و بازسازیهای متعددی که بر روی این مسجد انجام شده است باعث شده که به یکی از بزرگترین جاذبههای گردشگری جهان تبدیل شود و سالانه میلیونها نفر از آن بازدید میکنند و مسلمانان نیز با خرید فیش حج برای زیارت این مسجد عازم سرزمین وحی میشوند. از جمله مهمترین و معروفترین بخشهای مسجدالحرام میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
-
حجرالأسود
سنگ بهشتی پس از تکمیل کعبه از طرف خداوند برای ابراهیم فرستاده شد و او این سنگ را در گوشه شرقی کعبه قرار داد. این سنگ به رنگ سیاه مایل به سرخ و به شکل بیضی بوده و در بعضی نقاط آن بلورهای قرمز رنگ مشاهده میشود و در بطن قابی نقره فام نگهداری میشود
-
حجر اسماعیل
حجر اسماعیل محلی بدون سقف در شمال کعبه بوده که دارای یک دیوار کوتاه نیم دایرهای است. این دیوار توسط اسماعیل ساخته شد و با مادرش هاجر در آن زندگی کرد.
-
مقام ابراهیم
مقام ابراهیم نیز در حقیقت سنگی است که حضرت اسماعیل در هنگام بنای خانه برای پدرش آورد تا روی آن بایستد تا راحتتر خانه خدا را بنا کند. جای پای حضرت ابراهیم روی این سنگ قرار دارد و یکی از نقاط زیارتی به شمار میرود.
-
ملتزم
ملتزم نیز قسمتی از دیوار خانه خدا بوده که در میان حجرالأسود و در خانه کعبه قرار گرفته است و زائران و حجاج در این قسمت ملزم به دعا کردن هستند
-
مستجار
مستجار بخشی است که در زمان وضع حمل فاطمه بنت الاسد برای تولد حضرت علی شکافته شد. مستجار مقابل درب کعبه و در کنار رکن یمانی واقع شده است که در گذشته دارای دو در بود اما امروز مسدود شده می باشد.
-
شاذروان کعبه
شاذروان کعبه در حقیقت سنگهایی از جنس مرمر هستند که در سه جهت در پیرامون کعبه قرار دارند. بر طبق احکام مسجدالحرام اگر شخص در حالت طواف بر روی این سنگها راه برود طوافش باطل است.
-
چاه زمزم
این چاه از معروفترین و مهمترین قسمتهای مسجدالحرام بوده و زائران در صورت خرید فیش حج عمره و زیارت خانه خدا از این چاه نیز دیدن میکنند. این چاه در ۱۸ متری جنوب مقام ابراهیم در فضای داخل مسجدالحرام واقع شده و از زمان کودکی حضرت اسماعیل تاکنون همچنان پابرجا و جوشان است.
-
حطیم
این بخش از نقاط با فضیلت و متبرک کعبه بوده و در میان حجر الاسود، مقام ابراهیم و حجر الاسماعیل واقع شده است و بر اساس روایات مختلف بخشی از بهشت است. طبق احادیث ائمه توصیه شده است تمام نماز های واجب و مستحب در این ناحیه خوانده شود.
-
مسعی
مسعی نیز محلی است که در میان کوه صفا و مروه قرار داشته و روایات متعددی در مورد آن وجود دارد. ظاهر شدن شیطان بر حضرت ابراهیم و خشم حضرت ابراهیم و جستوجوی هاجر برای یافتن آب از معروفترین روایات مربوط به مسعی است.
علاوه بر موارد گفته شد بخشهای دیگری همچون پرده کعبه، ساختمان کنونی حرم، مدارس سهگانه، سقاخانه و … نیز از اهمیت و قداست بالایی برخوردارند و به محل زیارت زائران تبدیل شدهاند.